Nhạc lý cơ bản (phần 1)

Huynh Nguyen · 22/3/13

Trong tất cả các giáo trình âm nhạc, dù cơ bản hay nâng cao, tiếng Việt hay nước ngoài thì Quãng luôn là phần đầu tiên được nhắc đến. Vì sao vậy?
Vì Quãng là tiền đề để hiểu về âm giai, là xương sống của hợp âm và là một thuật ngữ luôn được nhắc đi nhắc lại khi bạn đi vào Hòa âm (Harmony), Phức Điệu (Polyphony)
Như vậy, có thể nói rằng: Quãng là chiếc chìa khóa duy nhất giúp chúng ta "đi vào" âm nhạc và khi nắm được chiếc chìa khóa này, bạn có thể mở bất cứ cánh cửa nào mà bạn muốn!

Ký hiệu:
Major = M
Minor = m
Just = J
Augmented = Aug
Diminished = Dim

I. Khái niệm
Quãng là khoảng cách từ nốt này đến nốt kia, âm đầu là gốc, âm sau là ngọn. Một quãng nhạc được xác định đầy đủ bởi số lượng và chất lượng của nó
-Số lượng được tính bằng tổng số nốt nhạc khác nhau trong Quãng đó
Vd : Quãng 2,3,4,5,6,7,8,9,10.....
-Chất lượng được xác định bằng số cung - bán cung chứa trong Quãng đó
Vd : Quãng Trưởng(Major), Thứ (Minor), Tăng (Augmented), Giảm (Diminished), Đúng (Just)....ngoài ra còn có quãng thái tăng, thái giảm

Vd: C - G là một quãng 5 đúng bởi vì:
- Quãng này chứa 5 nốt nhạc: C,D,E,F,G
- Quãng này bao gồm : 3 + 1/2 cung = 3,5 cung
Vd: C - E là một quãng 3 trưởng bởi vì:
- Quãng này chứa 3 nốt nhạc: C,D,E
- Quãng này bao gồm : 2 cung

Bảng tính chất tham khảo:
- Quãng 2 thứ: 1/2
- Quãng 2 trưởng : 1
- Quãng 3 thứ : 1,5
- Quãng 3 trưởng : 2
- Quãng 4 đúng : 2,5
- Quãng 5 đúng : 3,5
- Quãng 6 thứ : 4
- Quãng 6 trưởng: 4,5
- Quãng 7 thứ : 5
- Quãng 7 trưởng : 5,5
- Quãng 8 đúng : 6

II. Phân loại & Công thức tính Quãng
- Quãng 2,3,6,7 là các quãng chỉ có tính chất trưởng, thứ
- Quãng 4,5,8 là các quãng có tính chất quãng Đúng
- Tất cả các Quãng đều có tính chất tăng, giảm

***Công thức: Lấy đơn vị nửa cung làm chuẩn. Phép tính có thể cộng trừ vào nốt gốc hoặc ngọn
Dim - Minor - Major - Aug
Dim - Just - Aug

VD: C-G là quãng 5 đúng
- C - G# là quãng 5 tăng (nốt G+1/2 = G#)
- C- Gb là quãng 5 giảm (nốt G-1/2 = Gb)
- Cb- G là quãng 5 tăng (nốt C-1/2= Cb)
Vd: C- E là quãng 3 trưởng
- C- E# là quãng 3 tăng
- C - Eb là quãng 3 thứ
- C - Ebb là quãng 3 giảm

III. Ghép Quãng
Ghép quãng chỉ xảy ra khi âm ngọn của quãng này đồng thời là âm gốc của quãng kia
Vd: C - G (5) ghép với G - A (2) = C - A(6)

Nhận xét:
- Quãng 5 + Quãng 2 = Quãng 6
==> Tổng quãng = (Quãng trước + Quãng sau) - 1

III. Đảo Quãng
Vd: C - G là quãng 5 đúng, đảo ngược thành G - C sẽ cho ra quãng 4 đúng.
C - G# là quãng 5 tăng, G# - C là quãng 4 giảm
Tương tự, C - E là quãng 3 trưởng, E - C sẽ là quãng 6 thứ.

Vậy, qua ví dụ nhỏ đó ta rút ra được một vài kết luận sau:
- Đảo quãng xẩy ra khi ta thay đổi vị trí của âm gốc thành âm ngọn hoặc ngược lại
- Đảo quãng cũng xảy ra khi ta dời âm gốc lên 1 quãng 8 hoặc dời âm ngọn xuống 1 quãng 8
- Khi đảo quãng thì tính chất cũng đối xứng : Trưởng - Thứ , Tăng - Giảm, Đúng - Đúng
- Chỉ số quãng được tính: 9 - quãng cũ. Điều này lý giải công việc đảo quãng chính là phần bù của quãng 8.

IV. Quãng thuận & Nghịch:
- Quãng 8,trùng âm: Thuận rất hoàn toàn
- Quãng 4,5 : Thuận hoàn toàn
- Quãng 2,3,6,7: Thuận không hoàn toàn (bán thuận)
- Quãng tăng, giảm: Đều là quãng nghịch.
Nói đến tính thuận nghịch thì nó nghịch trong nhiều trường hợp, cụ thể là giai điệu và hòa thanh
Khi tiến hành giai điệu, nếu dừng lại ở quãng nghịch sẽ có xu hướng căng thẳng, cần giải quyết (vận đông, bình ổn)
Khi tiền hành hòa thanh, nếu chồng âm chứa quãng nghịch sẽ có cảm giác không đẹp, căng thẳng..

P/s : Riêng về đảo quãng, quãng nghịch vẫn là nghịch, thuận vẫn là thuận....

Bài sưu tầm

Nhạc lý cơ bản (phần 1)

Huynh Nguyen

Well-Known Member

Bài hát cùng thể loại